ชาญี่ปุ่น สายพันธุ์กับตำนานแห่งการค้นพบ

ในปีนั้นเอง สึงิยะมะได้พบกับยะมะดะ ฟุมิสึเกะ ญาติห่างๆที่เป็นผู้ผลิตชามากด้วยประสบการณ์และความสามารถ ชาที่ยะมะดะผลิต โดยเฉพาะเซนฉะนวดมือ ที่จำหน่ายในชื่อว่า เทนกะอิจิ หรือ หนึ่งในไต้หล้า สามารถจำหน่ายได้ในราคาที่สูง สึงิยะมะตัดสินใจเรียนรู้การทำชาจากญาติผู้พี่ โดยเริ่มตั้งแต่การเก็บยอดชาในสวนชาของยะมะดะ คำชี้แนะจากยะมะดะที่มีต่อสึงิยะมะนั้น คือคุณภาพของชาแห้งจะขึ้นอยู่กับคุณภาพของใบชาสด หากคุณภาพของใบชาสดไม่ดี ชาแห้งที่ทำออกมาก็จะคุณภาพไม่ดี

ในการเรียนรู้วิธีการผลิตชาเขียวนวดมือนั้น ยะมะดะตอกย้ำชัดเจนถึงลักษณะของยอดชาที่เหมาะสม กล่าวคือต้องเป็นยอดชาที่อ่อน ดังนั้นในทุกๆเช้า ญาติผู้พี่และผู้น้องทั้งสองต่างต้องลงไปเก็บยอดชาตั้งแต่เช้าตรู่

.

ทว่า ณ จุดนี้เองที่สึงิยะมะเริ่มสังเกตเห็นความแตกต่าง เนื่องจากต้นชาแต่ละต้นมีลักษณะไม่เหมือนกัน บางต้นมียอดแข็ง บางต้นมียอดอ่อน อีกทั้งขนาดของยอดชาก็มีขนาดไม่เท่ากัน กล่าวคือในขณะที่บางต้นมีขนาดของยอดชาและใบอ่อนที่เหมาะสมพร้อมเก็บเกี่ยว แต่บางต้นก็มีขนาดของยอดและใบที่เล็กเกินไป ส่วนบางต้นยอดอ่อนก็ผลิออกแล้วเจริญเติบโตเป็นใบชาใบใหญ่

ดังนั้น กว่าทั้งสองจะสามารถเก็บยอดชาได้หมด ก็ใช้เวลามากกว่าหนึ่งสัปดาห์ โดยยอดชาที่เก็บได้ก็ต้องนำมาทยอยทำเป็นชาเขียวเซนฉะทุกวัน วันละเล็กละน้อย เป็นงานที่ต้องใช้ความอดทนและความวิริยะอุตสาหะเป็นอย่างยิ่ง!!

.

สึงิยะมะสังเกตเห็นความแตกต่างของต้นชาที่เกิดขึ้น และเริ่มฉุกคิดได้ว่าต้นชาก็มีทั้งดีและไม่ดี ทั้งในแง่ของรสชาติและระยะเวลาการเก็บเกี่ยว หลังจากเรียนรู้การทำชาจากญาติผู้พี่ สึงิยะมะก็ได้เริ่มทำการเก็บและคัดเลือกสายพันธุ์ชา โดยเริ่มจากสวนชาใกล้ๆ ซึ่งเขาจะเข้าไปศึกษาลักษณะของต้นชา คัดเลือกเฉพาะต้นที่ดูแข็งแรง จากนั้นก็ทำการแยกประเภทของต้นชา โดยใช้ช่วงระยะเวลาของการแตกยอด ให้เป็นสามช่วงเวลาคือ เร็ว กลาง และช้า จากนั้นก็ทำการเก็บเมล็ดของต้นชาต้นแม่ดังกล่าว นำมาเพาะ ปลูก ทำการจดบันทึกลักษณะต่างๆของต้นชาด้วยตนเอง

.

สึงิยะมะไม่ได้เรียนวิทยาศาสตร์หรือการจำแนกสายพันธุ์ชามาแต่อย่างใด หากแต่ทักษะทุกอย่างนั้นพัฒนาขึ้นจากการเรียนรู้และการช่างสังเกตของตนเอง ด้วยนิสัยของการชอบเข้าไปคลุกอยู่ในสวนชา สังเกตลักษณะของต้นชา เก็บเมล็ดพันธุ์นี่เอง ที่ให้เขาได้รับชื่อเล่นว่า อิตะจิ หรือ เพียงพอน

.

เมล็ดพันธุ์จากต้นชาสายพันธุ์ดีที่ได้มา ถูกนำมาเพาะไว้ในสวนชาของสึงิยะมะ จนกระทั่งเมื่อถึงปี ค.ศ. 1908 สึงิยะมะก็ได้ทำการถางป่าไผ่ในที่ดินส่วนตัว บริเวณด้านหน้าของศาลเจ้าสึชิมะในปัจจุบัน สายพันธุ์ชาที่สึงิยะมะเก็บสะสมไว้นั้น มีมากถึงหลายร้อยต้น ส่วนหนึ่งถูกนำมาปลูกที่พื้นที่บริเวณป่าไผ่หน้าศาลเจ้า ซึ่งในบริเวณนี้เองที่สึงิยะมะได้ทำการคัดเลือกสายพันธุ์ที่มีความโดดเด่นออกมาสองสายพันธุ์

.

คำว่าป่าไผ่ในภาษาญี่ปุ่นนั้น เรียกว่า ทะเคะยะบุ คำว่าทะเคะ หมายถึงไผ่ ส่วนยะบุ หมายถึงป่าละเมาะ หรือป่าที่เต็มไปด้วยต้นไม้ขนาดเล็ก ต้นชาสองต้นที่ถูกคัดเลือกมาจากพื้นที่นี้ ต้นหนึ่งอยู่ในบริเวณทิศเหนือ จึงถูกเรียกว่า ยะบุขิตะ (คำว่า ขิตะ แปลว่า ทิศเหนือ) อีกต้นหนึ่งอยู่ทางทิศใต้ จึงถูกเรียกว่า ยะบุมินะมิ (คำว่า มินะมิ แปลว่า ทิศใต้)

.

กระนั้นก็ตาม แม้สึงิยะมะจะคัดเลือกต้นชาเหล่านี้ออกมาได้ จากความรู้และประสบการณ์ที่สะสมมานับสิบๆปี แต่ในช่วงที่เขามีชีวิตอยู่นั้น สายพันธุ์เหล่านั้นก็ไม่เป็นที่รู้จัก จนกระทั่งสึงิยะมะเสียชีวิตลงในปี ค.ศ. 1941 ด้วยวัย 84 ปี โดยพื้นที่ทำการทดลอง คัดเลือก และปลูกสายพันธุ์ชานั้นถูกมอบให้กับจังหวัดชิซึโอะกะเพื่อทำการศึกษาค้นคว้าต่อ ณ เวลานั้นจึงเป็นที่ปรากฏว่าตลอดชีวิตของสึงิยะมะ เขาได้ทำการคัดแยกสายพันธุ์ที่ดีออกมาทั้งหมดกว่าหนึ่งร้อยสายพันธุ์

.

หลังการเสียชีวิต สายพันธุ์ชาที่ถูกคัดเลือกโดยสึงิยะมะก็ถูกนำมาทดสอบด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ เพื่อหาสายพันธุ์ที่ดีเด่น ทั้งในแง่ของการปลูก และในแง่ของผลิตภัณฑ์ชาแปรรูป ในปี ค.ศ. 1945 นั้นเอง จึงเป็นที่ปรากฏว่าสายพันธุ์ที่สึงิยะมะคัดเลือกออกมาจากทิศเหนือของพื้นที่ทดลองปลูก ที่เขาตั้งชื่อสายพันธุ์ว่ายะบุขิตะ มีความเป็นเลิศ กล่าวคือเป็นสายพันธุ์ที่เหมาะสมกับสภาพอากาศ ขยายพันธุ์ง่าย แตกยอดเร็ว รสชาติเหมาะสำหรับการทำชาเขียว จากผลการทดสอบสายพันธุ์นี้ สายพันธุ์ยะบุขิตะจึงได้รับการยกย่องว่าเป็นโชเรฮินฉุ หรือสายพันธุ์ที่ควรค่าแก่การปลูกในจังหวัดชิซึโอะกะ และในปี ค.ศ. 1953 กระทรวงเกษตร ป่าไม้ และประมง ก็ทำการส่งเสริมการปลูก กอปรกับเศรษฐกิจญี่ปุ่นที่เริ่มฟื้นตัว มีการส่งออกชาจากญี่ปุ่นไปขายยังต่างประเทศ ปริมาณการผลิตชาเพิ่มสูงขึ้น เนื่องมาจากความสามารถในการออกรากที่เร็วของกิ่งชำ ความนิยมปลูกพันธุ์ยะบุขิตะในหมู่เกษตรกรจึงพุ่งสูงขึ้น ส่งผลให้สายพันธุ์นี้ขยายออกไปเป็นวงกว้าง จนครอบคลุมพื้นที่ปลูกมากกว่า 80% ของญี่ปุ่นในปัจจุบัน